"ΑΣΩΤΟΣ ΥΙΟΣ" /
ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΤΖΟΡΤΖΙΟ ΝΤΕ ΚΙΡΙΚΟ, 1922 /
ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ
Της ΦΑΝΗΣ ΠΕΤΡΑΛΙΑ *
Παραμονές της τελευταίας συνταγματικής αναθεώρησης, σε σχετική ημερίδα, ρώτησα έναν ομιλητή, γνωστό συνταγματολόγο: "Η ελεύθερη ενημέρωση του πολίτη, πυρήνας, όπως λέτε, της δημοκρατίας, δεν αποτελεί βασικό ανθρώπινο δικαίωμα;". Η απάντηση, με πολλές επιστημονικές αναγωγές, ομολογώ ότι τελικά με άφησε με κάποια αναπάντητα ερωτηματικά.
Λίγε μέρες αργότερα, σε άλλη σχετική εκδήλωση --γίναν πολλές τότε--, ρώτησα επιφανή πολιτικό της Αριστεράς: "Τώρα που σωστά ζητάτε τη συνταγματική κατοχύρωση του δημόσιου χαρακτήρα του Πανεπιστημίου, γιατί δεν ζητάτε και την κατοχύρωση του δημόσιου χαρακτήρα της ΕΡΤ;". Μετά από ένα στιγμιαίο ξάφνιασμα, η απάντηση, κάπως αμήχανη, περιορίστηκε στη διαπίστωση ότι η ιδέα ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρουσα.
Αυτά τα δύο στιγμιότυπα, ως προοίμιο στο θέμα "Δημόσια τηλεόραση στην Ευρώπη", στο οποίο θα αναφερθώ, αφήνοντας για μια άλλη φορά τα τεράστια προβλήματα που ανοίγονται με την επερχόμενη ψηφιακή τηλεόραση και με τον συναρπαστικό κόσμο του Ίντερνετ, όπου μέγιστοι οι κίνδυνοι για την επαγγελματική κατοχύρωση των εργαζομένων, τις θέσεις εργασίας, τις συλλογικές συμβάσεις, την περίθαλψη, τις συντάξεις, αυτό ίδιο το μέλλον του συνδικαλισμού.
Θα μιλήσω, λοιπόν, για μια ακόμη φορά, για τη δημόσια τηλεόραση, θέμα το οποίο, άλλωστε, είχα παρακολουθήσει στο παρελθόν εκπροσωπώντας την ΕΣΗΕΑ στο αρμόδιο τμήμα της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Δημοσιογράφων.
Χαρακτηριστικά, αναφέρω μερικά από τα κεφάλαια που υπήρχαν στην ατζέντα της τελευταίας συνάντησης στην οποία πήρα μέρος: Οι κινητοποιήσεις στην Ισπανία για τις απολύσεις από τη δημόσια ραδιοτηλεόραση· οι συμβασιούχοι της ΕΡΤ· το αίτημα για αύξηση του ανταποδοτικού τέλους στο BBC (που σημαίνει καλύτερα προγράμματα και κατοχύρωση θέσεων εργασίας)· οι διεκδικήσεις της ιταλικής Federazione για την επιλογή της διοίκησης στην κρατική RAI με την έγκριση των 2/3 των βουλευτών· η πρόταση της δημοσιογραφικής Ένωσης της Δανίας για την επιβολή ανταποδοτικού τέλους και στο Internet και στην κινητή τηλεφωνία· η πανεθνική εκστρατεία στην Αυστρία, με την οποία το σωματείο μάζεψε τόσες υπογραφές ώστε κατάφερε την αλλαγή της διεύθυνσης στη δημόσια τηλεόραση, με την κατηγορία της κυβερνητικής εξάρτησης και την "προώθηση προγραμμάτων υψηλού κέρδους και χαμηλής ποιότητας". Κι ακόμη, η κριτική στην Οδηγία "Τηλεόραση Χωρίς Σύνορα", η οποία, με προεξάρχουσα την σοσιαλίστρια επίτροπο Βίβιαν Ρέντινγκ, εμπορευματοποιεί την τηλεόραση, κυρίως μέσα από τη διαφήμιση (επιβάλλοντας ακόμη και την παραπλανητική και ανέντιμη "γκρίζα" διαφήμιση). Ξεπερνάει, έτσι, σε παραχωρήσεις την προηγούμενη Οδηγία "Τηλεόραση Χωρίς Σύνορα", όπου οι ευρωπαίοι δημιουργοί (σκηνοθέτες, ηθοποιοί, μουσικοί κλπ.) είχαν χάσει στους σκληρούς αγώνες τους για τον περιορισμό των αμερικανικών παραγωγών στην ευρωπαϊκή τηλεόραση.
Και μια και αναφέρθηκα σε αγώνες, ας σταθούμε ιδιαίτερα σ' εκείνον των Γάλλων συναδέλφων που με κινητοποιήσεις και απεργίες αντιτάσσονται στον νέο νόμο του Σαρκοζί για τη ραδιοτηλεόραση, ο οποίος, με πρόσχημα την ενίσχυση των /εφημερίδων, απαγορεύει τη μετάδοση διαφημίσεων από τα δημόσια κανάλια, ενισχύοντας σκανδαλωδώς τα ιδιωτικά. Ακόμα, ο πρόεδρος της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης, ορθά κοφτά ορίζεται πλέον απευθείας από την κυβέρνηση και μόνον. Οι εργαζόμενοι μιλούν για πτώση της ποιότητας και επιστροφή σε εποχή κρατικού ελέγχου. Τι προάλλες, το διασωματειακό συνδικαλιστικό όργανο, που οργάνωσε και απεργίες, κατήγγειλε την "αναζήτηση στρατηγικών εταίρων στον ιδιωτικό τομέα, γεγονός που πλήττει τη συντακτική ανεξαρτησία και τις αξίες της δημόσιας τηλεόρασης".
Παραμονές της τελευταίας συνταγματικής αναθεώρησης, σε σχετική ημερίδα, ρώτησα έναν ομιλητή, γνωστό συνταγματολόγο: "Η ελεύθερη ενημέρωση του πολίτη, πυρήνας, όπως λέτε, της δημοκρατίας, δεν αποτελεί βασικό ανθρώπινο δικαίωμα;". Η απάντηση, με πολλές επιστημονικές αναγωγές, ομολογώ ότι τελικά με άφησε με κάποια αναπάντητα ερωτηματικά.
Λίγε μέρες αργότερα, σε άλλη σχετική εκδήλωση --γίναν πολλές τότε--, ρώτησα επιφανή πολιτικό της Αριστεράς: "Τώρα που σωστά ζητάτε τη συνταγματική κατοχύρωση του δημόσιου χαρακτήρα του Πανεπιστημίου, γιατί δεν ζητάτε και την κατοχύρωση του δημόσιου χαρακτήρα της ΕΡΤ;". Μετά από ένα στιγμιαίο ξάφνιασμα, η απάντηση, κάπως αμήχανη, περιορίστηκε στη διαπίστωση ότι η ιδέα ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρουσα.
Αυτά τα δύο στιγμιότυπα, ως προοίμιο στο θέμα "Δημόσια τηλεόραση στην Ευρώπη", στο οποίο θα αναφερθώ, αφήνοντας για μια άλλη φορά τα τεράστια προβλήματα που ανοίγονται με την επερχόμενη ψηφιακή τηλεόραση και με τον συναρπαστικό κόσμο του Ίντερνετ, όπου μέγιστοι οι κίνδυνοι για την επαγγελματική κατοχύρωση των εργαζομένων, τις θέσεις εργασίας, τις συλλογικές συμβάσεις, την περίθαλψη, τις συντάξεις, αυτό ίδιο το μέλλον του συνδικαλισμού.
Θα μιλήσω, λοιπόν, για μια ακόμη φορά, για τη δημόσια τηλεόραση, θέμα το οποίο, άλλωστε, είχα παρακολουθήσει στο παρελθόν εκπροσωπώντας την ΕΣΗΕΑ στο αρμόδιο τμήμα της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Δημοσιογράφων.
Χαρακτηριστικά, αναφέρω μερικά από τα κεφάλαια που υπήρχαν στην ατζέντα της τελευταίας συνάντησης στην οποία πήρα μέρος: Οι κινητοποιήσεις στην Ισπανία για τις απολύσεις από τη δημόσια ραδιοτηλεόραση· οι συμβασιούχοι της ΕΡΤ· το αίτημα για αύξηση του ανταποδοτικού τέλους στο BBC (που σημαίνει καλύτερα προγράμματα και κατοχύρωση θέσεων εργασίας)· οι διεκδικήσεις της ιταλικής Federazione για την επιλογή της διοίκησης στην κρατική RAI με την έγκριση των 2/3 των βουλευτών· η πρόταση της δημοσιογραφικής Ένωσης της Δανίας για την επιβολή ανταποδοτικού τέλους και στο Internet και στην κινητή τηλεφωνία· η πανεθνική εκστρατεία στην Αυστρία, με την οποία το σωματείο μάζεψε τόσες υπογραφές ώστε κατάφερε την αλλαγή της διεύθυνσης στη δημόσια τηλεόραση, με την κατηγορία της κυβερνητικής εξάρτησης και την "προώθηση προγραμμάτων υψηλού κέρδους και χαμηλής ποιότητας". Κι ακόμη, η κριτική στην Οδηγία "Τηλεόραση Χωρίς Σύνορα", η οποία, με προεξάρχουσα την σοσιαλίστρια επίτροπο Βίβιαν Ρέντινγκ, εμπορευματοποιεί την τηλεόραση, κυρίως μέσα από τη διαφήμιση (επιβάλλοντας ακόμη και την παραπλανητική και ανέντιμη "γκρίζα" διαφήμιση). Ξεπερνάει, έτσι, σε παραχωρήσεις την προηγούμενη Οδηγία "Τηλεόραση Χωρίς Σύνορα", όπου οι ευρωπαίοι δημιουργοί (σκηνοθέτες, ηθοποιοί, μουσικοί κλπ.) είχαν χάσει στους σκληρούς αγώνες τους για τον περιορισμό των αμερικανικών παραγωγών στην ευρωπαϊκή τηλεόραση.
Και μια και αναφέρθηκα σε αγώνες, ας σταθούμε ιδιαίτερα σ' εκείνον των Γάλλων συναδέλφων που με κινητοποιήσεις και απεργίες αντιτάσσονται στον νέο νόμο του Σαρκοζί για τη ραδιοτηλεόραση, ο οποίος, με πρόσχημα την ενίσχυση των /εφημερίδων, απαγορεύει τη μετάδοση διαφημίσεων από τα δημόσια κανάλια, ενισχύοντας σκανδαλωδώς τα ιδιωτικά. Ακόμα, ο πρόεδρος της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης, ορθά κοφτά ορίζεται πλέον απευθείας από την κυβέρνηση και μόνον. Οι εργαζόμενοι μιλούν για πτώση της ποιότητας και επιστροφή σε εποχή κρατικού ελέγχου. Τι προάλλες, το διασωματειακό συνδικαλιστικό όργανο, που οργάνωσε και απεργίες, κατήγγειλε την "αναζήτηση στρατηγικών εταίρων στον ιδιωτικό τομέα, γεγονός που πλήττει τη συντακτική ανεξαρτησία και τις αξίες της δημόσιας τηλεόρασης".
Η διγλωσσία της Κομισιόν
Χρόνια τώρα, οι ευρωπαίοι δημοσιογράφοι, μέσα από τα σωματεία τους, ζητούν από την όλο και πιο επιθετική πολιτική της Κομισιόν να μπει φρένο στην αποδυνάμωση της δημόσιας τηλεόρασης. Με ανακοίνωση της, η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Δημοσιογράφων αποκάλεσε την Κομισιόν "διαμεσολαβητή στην όλη επιχείρηση", προσάπτοντας επιπλέον στους ευρωπαίους ηγέτες "αδιαφορία και πολιτική δειλία". Αυτούς τους ηγέτες που δεν φαίνονται να ενοχλούνται στο ελάχιστο πλέον από το μοντέλο Μπερλουσκόνι (που κατάπιε και την κρατική RAI), μοντέλο το οποίο κάποτε τους έκανε να φρίττουν.
Δεν είναι δύσκολο να διαπιστώσουμε ότι η εκ Βρυξελλών πολιτική, ενώ αδιαφορεί για κανόνες και ρυθμίσεις στον ιδιωτικό τομέα των ΜΜΕ, πιστή στο γενικότερο νεοφιλελεύθερο πνεύμα των καιρών, αποδεικνύεται εξαιρετικά πρόθυμη για ρυθμίσεις στη δημόσια τηλεόραση (ενδεικτική και η απουσία της οποιαδήποτε θέσης στη μετάθεση των τηλεοπτικών δικαιωμάτων των Ολυμπιακών Αγώνων από την αρμοδιότητα EBU στις ιδιωτικές τηλεοράσεις). Η μιντιακή αυτή πολιτική η φυσικά θα επεκταθεί και στην ξεχωριστά κερδοφόρα ψηφιακή τηλεόραση και στο Διαδίκτυο.
Με πρόσχημα την ομαλή λειτουργία του ανταγωνισμού --λες και τα ολιγοπώλια αποτελούν την πεμπτουσία αυτού του ανταγωνισμού-- η Κομισιόν, περιστοιχισμένη από τα ισχυρά επιχειρηματικά λόμπυ που επίσημα πλέον συστεγάζονται μαζί της, στο ίδιο κτίριο, όλο και πιο απροκάλυπτα αποφασίζει μέτρα που παραπέμπουν σε "οικονομικές αναδιαρθρώσεις", περιορισμούς σε χρηματοδοτήσεις, συγχωνεύσεις, εναρμόνιση συστημάτων με την ιδιωτική ραδιοτηλεόραση", κατάργηση πόρων και, κατά συνέπεια, στην υποβάθμιση της ποιότητας και τη δραματική κατάργηση θέσεων εργασίας (ενδεικτικά τα όσα διαδραματίζονται αυτή την εποχή στο βρετανικό Channel 4). Στο πλαίσιο αυτής της πολιτικής, θα πρέπει να αναζητηθεί και το βρυξελλιώτικο ναυάγιο του ομολογουμένως τολμηρού ελληνικού βασικού μετόχου.
Η διγλωσσία της Κομισιόν και τα "ναι μεν αλλά" περισσεύουν. Έτσι, ενώ διακηρύσσει ότι ναι μεν τα κράτη-μέλη έχουν το δικαίωμα να ορίζουν τη δημόσια ραδιοτηλεοπτική πολιτική, κάνει ταυτόχρινα σαφές ότι εκείνη διατηρεί το δικαίωμα να παρεμβαίνει όταν κρίνει ότι "διαστρεβλώνεται ο υγιής ανταγωνισμός". Ανατρέχει, επίσης, στο Πρωτόκολλο της Συνθήκης του Άμστερνταμ που αναγνωρίζει τον ιδιαίτερο ρόλο της δημόσιας τηλεόρασης στην προάσπιση των δημοκρατικών, κοινωνικών και πολιτισμικών αναγκών κάθε λαού, εκτιμάει όμως ότι δική της αρμοδιότητα είναι η εποπτεία των κρατικών επιδοτήσεων σε κάθε χώρα.
Προς το παρόν, η παντοδύναμη Κομισιόν --και όχι φυσικά το αδύναμο εκλεγόμενο από τους λαούς Ευρωκοινοβούλιο-- ασχολείται με τις προσφυγές για αθέμιτο ανταγωνισμό, τις οποίες έχουν υποβάλει ευρωπαίοι ιδιοκτήτες ιδιωτικών καναλιών, διεκδικώντας μερίδιο από την κρατική χρηματοδότηση. Στα μέσα Μαΐου αναμένεται να φτάσουν στο γραφείο της επιτρόπου Νέλι Κρόες (η οποία δεν είναι μυστικό ότι οραματίζεται το τέλος κάθε επιχορήγησης σε δημόσιους οργανισμούς) οι απαντήσεις των κρατών-μελών της Ε.Ε. σχετικά με τη θέση τους στη χρηματοδότηση των δημοσίων τηλεοράσεων, ενώ στο βάθος, όλο και εντονότερα, διαγράφεται η μαγική λέξη "ιδιωτικοποιήσεις".
Η σημασία της δημόσιας τηλεόρασης
Όμως, γιατί αυτή η εμμονή μας με τη δημόσια τηλεόραση; Μα, γιατί είναι η μόνη η οποία, εφόσον είναι συνεπής με τη δημόσια αποστολή της, μπορεί να αποτελέσει ανάχωμα στην ανεξέλεγκτη νεοφιλελεύθερη μιντιακή καταιγίδα, καθώς, με δεδομένη την καταιγιστική τεχνολογική εξέλιξη, οι όποιες ρυθμίσεις δεν μπορεί παρά να είναι συνεχώς βραχύβιες.
Μια ραδιοτηλεόραση στην υπηρεσία του δημόσιου συμφέροντος, όπως το Σύνταγμα και οι νόμοι ορίζουν. Εκείνη που μακριά από συμφέροντα και διαπλοκές μπορεί να δώσει στον πολίτη το οξυγόνο της δημοκρατίας, που λέγεται ανεξάρτητη και έγκυρη ενημέρωση. Κι ακόμη, πολιτισμό και καλή ψυχαγωγία. Κάτω από δημόσιο έλεγχο, ανεξάρτητη από κυβερνητικές και πολιτικές εξαρτήσεις, πολυφωνική, ποιοτική, προστατευτική για τους εργαζόμενους.
Μακριά από κάθε λογική κέρδους. Επιδοτούμενη, όπως όλοι οι δημόσιοι οργανισμοί, από το κράτος, είτε απευθείας από τον κρατικό προϋπολογισμό (πρακτική που ισχύει στις περισσότερες χώρες) είτε από το ανταποδοτικό τέλος (που εδώ γίνεται μέσα από το λογαριασμό της ΔΕΗ και είναι από τα χαμηλότερα στην Ευρώπη). Κάποιοι, βέβαια, αμφισβητούν αυτό το τέλος, κάνοντας ακόμη και προσφυγές, με το επιχείρημα ότι δεν βλέπουν ή ότι δεν θέλουν να βλέπουν ΕΡΤ. Είναι σαν κάποιος να αρνείται να πληρώνει φόρους για να επιχορηγούνται ο "Ευαγγελισμός" ή τα τρόλει, γιατί εκείνος προτιμάει τα ιδιωτικά θεραπευτήρια και το δικό του αστραφτερό Ι.Χ.
ΥΓ. Ως υστερόγραφο, μια είδηση των τελευταίων ημερών, που με μεγάλη μας απορία είδαμε να μένει απαρατήρητη από κόμματα, πολιτικούς, συνδικαλιστές, δημοσιογράφους και κάθε είδους αρμόδιους φορείς και εθνικά συμβούλια ραδιοτηλεόρασης:
"Ήδη η ΕΕΤΤ (Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων) ενέκρινε τη σύσταση κοινής εταιρείας ιδιωτικών καναλιών με το όνομα 'Ψηφιακός Πάροχος Α.Ε.' και αντικείμενο την παροχή υπηρεσιών δικτύου επίγειας ψηφιακής τηλεόρασης. Συμμετέχουν οι ιδιωτικοί σταθμοί MEGA, ΑΝΤ-1, Alter, Alpha, Star, Σκάι και Μακεδονία TV". Αναρωτιέμαι μήπως είναι θέμα για το οποίο κάποιος πρέπει να μιλήσει στην αρμόδια για θέματα ανταγωνισμού, υπερδραστήρια κ. Νέλι Κρόες.
* Η Φανή Πετραλιά είναι δημοσιογράφος - Ημερομηνία δημοσίευσης: 17/05/2009
Τζόρτζιο ντε Κίρικο, "Άσωτος υιός", 1922
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου