περί δημοσιογραφίας... Του Ανδρέα Βέγλη*
Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες οι τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών έχουν εισβάλει σε κάθε έκφανση της ανθρώπινης δραστηριότητας. Σε αυτό το πλαίσιο η βιομηχανία των ΜΜΕ δεν θα μπορούσε να μείνει ανεπηρέαστη. Η εμφάνιση των νέων μέσων είχε ως αποτέλεσμα τη σημαντική μετάλλαξη της δημοσιογραφίας, σε πολλά επίπεδα. Αρχικά σε επίπεδο εργασίας μέσα σε ένα ΜΜΕ, η χρήση των νέων τεχνολογιών επιτάχυνε την συλλογή, επεξεργασία και διάθεση των ειδήσεων. Στις περισσότερες πλέον περιπτώσεις να ΜΜΕ παράγουν και διαθέτουν επί 24ώρου βάσεως ειδήσεις. Η χρήση των υπολογιστικών δικτύων έκανε επίσης δυνατή την συνεργατική εργασία δύο και παραπάνω δημοσιογράφων, που βρίσκονται σε διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές, στη δημιουργία ενός άρθρου. Η εξεύρεση πληροφοριών για κάποιο θέμα διευκολύνθηκε σημαντικά με τη χρήση του WWW, όμως ταυτόχρονα δημιουργήθηκαν προβλήματα με θέματα καταπάτησης πνευματικών δικαιωμάτων, αλλά και μετάδοσης ψεύτικών ειδήσεων.
Σημαντικές όμως αλλαγές έχουν συντελεστεί και στον τρόπο διάθεσης των ειδήσεων. Την τελευταία δεκαπενταετία έχουν εμφανιστεί αρκετά νέα κανάλια δημοσίευσης πληροφοριών που βασίζονται είτε σε υπηρεσίες του διαδικτύου, είτε στο δίκτυο κινητής τηλεφωνίας. Ορισμένα από αυτά έχουν γίνει ευρέως αποδεκτά και χρησιμοποιούνται από τα ΜΜΕ ως εναλλακτικά κανάλια δημοσίευσης. Βασικός συνδετικός κρίκος των καναλιών δημοσίευσης αποτελεί ο δικτυακός τόπος του Μέσου, καθώς αποτελεί το πρώτο κανάλι που προσφέρεται και εκείνο μέσω του οποίου δίνεται πρόσβαση στα υπόλοιπα κανάλια δημοσίευσης. Τα σημαντικότερα εναλλακτικά κανάλια δημοσίευσης είναι τα ακόλουθα: WWW, webcasting, Blogs, RSS, SMS, PDA/smartphone, PDF, και Tablets.
Η ύπαρξη όμως πολλαπλών καναλιών δημοσίευσης πληροφοριών από ένα ΜΜΕ επηρεάζει όπως είναι προφανές σε σημαντικό βαθμό και τον τρόπο παραγωγής των ειδήσεων, καθώς ο δημοσιογράφος πρέπει να δημιουργήσει το άρθρο του για διαφορετικά κανάλια δημοσίευσης, που έχουν και εντελώς διαφορετικά χαρακτηριστικά.
Τα τελευταία χρόνια έχουμε περάσει στην εποχή του Web 2.0 που εμπεριέχει μια ποικιλία από διαφορετικές προσεγγίσεις που περιλαμβάνουν μια αυξανόμενη έμφαση στο περιεχόμενο που παράγει ο χρήστης (user generated content), διαμοιρασμό δεδομένων και περιεχομένου, συνεργατική προσπάθεια, μαζί με χρήση διαφόρων τύπων κοινωνικού λογισμικού, νέους μεθόδους διάδρασης με διαδικτυακές εφαρμογές και τη χρήση του παγκόσμιου ιστού ως πλατφόρμα για τη παραγωγή, αναστοχοθέτηση και κατανάλωση περιεχομένου.
Για τη δημοσιογραφία το Web 2.0 αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση καθώς κάθε χρήστης μπορεί πλέον να γίνει από καταναλωτής ειδήσεων και δημιουργός ειδήσεων (για παράδειγμα μέσω ενός προσωπικού blogs). Παράλληλα η αυξημένη δυνατότητα διάδρασης (ανάρτηση σχολίων, συνεργατική δημιουργία εγγράφων, συστήματα κοινωνικής παρουσίας) που υποστηρίζουν οι εφαρμογές Web 2.0 φέρνουν τον δημοσιογράφο πιο κοντά στον πολίτη, «υποχρεώνοντάς τον» να απαντάει στις ερωτήσεις του, μειώνοντας ουσιαστικά την απόσταση που τους χώριζε στο παραδοσιακό μοντέλο της δημοσιογραφίας. Οι ρόλοι πλέον του δημοσιογράφου και του καταναλωτή ειδήσεων συγχέονται και σε ορισμένες περιπτώσεις συμπίπτουν.
Ένα σημαντικό κομμάτι των εργαλείων web 2.0 είναι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Οι δικτυακοί τόποι κοινωνικής δικτύωσης συγκαταλέγονται σήμερα στους πλέον δημοφιλείς και ταχύτατα αναπτυσσόμενους δικτυακούς τόπους. Παρέχουν τη δυνατότητα στο διαδικτυακό χρήστη να επικοινωνεί με άτομα του φιλικού του περιβάλλοντος σε επίπεδο αμιγώς κοινωνικό, καθώς επίσης να «συνδεθεί» διαδικτυακά με ένα ευρύτερο σύνολο ανθρώπων στη βάση κοινών ενδιαφερόντων, στόχων, ανταλλαγής ειδήσεων και πληροφοριών. Με δεδομένη τη ραγδαία δημοτικότητα των δικτυακών τόπων κοινωνικής δικτύωσης και τα ΜΜΕ άρχισαν να υιοθετούν τα δημοφιλέστερα κοινωνικά δίκτυα σε μια προσπάθεια να ενισχύσουν το προφίλ τους, να διευκολύνουν τη διάδοση του περιεχομένου τους και να προσεγγίσουν μία σημαντική ομάδα χρηστών και δυνητικών καταναλωτών των προϊόντων τους.
* Ο Ανδρέας Βέγλης είναι αναπληρωτής καθηγητής - Εργαστήριο Εφαρμογών Πληροφορικής στα ΜΜΕ, Τμήμα Δημοσιογραφίας & ΜΜΕ, ΑΠΘ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου