Ο ημερήσιος επαρχιακός Τύπος διέρχεται μία από τις δυσκολότερες περιόδους στην ιστορία του

Στην υπεράσπιση του επαρχιακού Τύπου
Γράφει: Αντώνης Σκαμνάκης*

Ο ημερήσιος επαρχιακός Τύπος διέρχεται μία από τις δυσκολότερες περιόδους στην ιστορία του μετά από μία φάση σημαντικής ανάπτυξης και αναβάθμισης, η οποία ξεκίνησε στα μέσα της δεκαετίας του ‘90. Ανάπτυξη πολλαπλή και πολυεπίπεδη, επικεντρωμένη στον τομέα των επενδύσεων στις νέες τεχνολογίες, σε σύγχρονες κτηριακές υποδομές, στο περιεχόμενο και κυρίως στο ανθρώπινο δυναμικό.

Ο επαρχιακός Τύπος μετατράπηκε από συνώνυμο της καθυστέρησης και της υπανάπτυξης της ελληνικής περιφέρειας των δεκαετιών του ‘50 και ‘60 σε έναν ιδιαίτερα δυναμικό επικοινωνιακό χώρο έκφρασης των τοπικών κοινοτήτων, της ελεύθερης διακίνησης ιδεών και της δημόσιας σφαίρας με σημαντικές προεκτάσεις στο επίπεδο της κριτικής στη λειτουργία των θεσμών. Σημαντική η συμβολή του επίσης, καθώς αναβαθμιζόταν, ως αντίβαρο στις ισχυρές τάσεις συγκέντρωσης στο χώρο των Μ.Μ.Ε., οι οποίες εξακολουθούν να απειλούν τη δημοκρατία και τον πλουραλισμό.
Η διεθνής, όμως, οικονομική κρίση, σε συνδυασμό με την εσωτερική ύφεση που διέρχεται η ελληνική οικονομία, έχει οδηγήσει το μεγαλύτερο μέρος των ημερήσιων εφημερίδων της περιφέρειας να αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα άμεσης επιβίωσης, γεγονός το οποίο διεμβολίζει όλα τα θετικά στοιχεία τα οποία προέκυψαν από την πρόσφατη αναπτυξιακή του πορεία.
Τα έσοδα των εφημερίδων έχουν ελαχιστοποιηθεί αφενός εξ αιτίας της μείωσης της διαφημιστικής δαπάνης του ιδιωτικού τομέα και αφετέρου εξ αιτίας της αναστολής των διαφημιστικής προβολής του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα, που ούτως ή άλλως, τουλάχιστον ως προς την κατανομή της, ήταν πάντα προβληματική.

Το γεγονός ότι οι περισσότερες εφημερίδες της περιφέρειας κατά τη φάση της ανάπτυξης προχώρησαν σε επενδύσεις, σε αρκετές περιπτώσεις μέσω δανειοδοτήσεων, δημιουργεί σήμερα έναν ασφυκτικό κλοιό εφόσον τα έσοδα έχουν σχεδόν εξαφανιστεί στην πλειοψηφία των περιπτώσεων.
Και όλα αυτά συμβαίνουν σε μία περίοδο όπου οι επιπτώσεις της έλευσης των νέων τεχνολογιών δεν έχουν ακόμα επιδράσει στο χώρο. Οι εξελίξεις αυτές μοιραία θα οδηγήσουν σε αναδιάταξη του αναγνωστικού κοινού, το οποίο σταδιακά θα περάσει από την έντυπη ανάγνωση στην ανάγνωση της δικτυακής εφημερίδας, πάροχος πλέον ταυτόχρονων εφαρμογών κειμένου, ήχου και εικόνας.

Αυτό που συμβαίνει σήμερα στις ανεπτυγμένες οικονομίες, όπου το αναγνωστικό κοινό μετατοπίζεται από τις παραδοσιακές μορφές ενημέρωσης στις νέες δικτυακές πύλες πληροφόρησης, θα αλλάξει ριζικά το τοπίο. Αν στα μέσα της δεκαετίας του ‘90 αυτό φάνταζε μακρινό, σήμερα είναι πιο πολύ κοντά μας. Οι εφημερίδες της περιφέρειας πρέπει να προετοιμαστούν για τη νέα εποχή, διαφορετικά θα αντιμετωπίσουν μεσοπρόθεσμα σοβαρότατα προβλήματα.

Αλλά έως τότε και θεωρώντας δεδομένη την προετοιμασία αυτή, πρέπει να λυθούν τα άμεσα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κλάδος, τα οποία θα μπορούσαν να συνοψιστούν σε ένα πρόγραμμα πέντε σημείων, η ΑΜΕΣΗ υλοποίηση των οποίων εναπόκειται εξ ολοκλήρου στην πολιτική ηγεσία.
Μολονότι η παρούσα κυβέρνηση αντιμετωπίζει μία τεράστια κρίση, που προέρχεται αφενός από τις ίδιες τις αντιφάσεις της καπιταλιστικής οικονομίας και των αδηφάγων νεοφιλελεύθερων αγορών και αφετέρου από την εκτεταμένη εσωτερική διαφθορά ως αποτέλεσμα της ιστορικής κυριαρχίας των πελατειακών σχέσεων, δεν πρέπει να αφήσει το χώρο να συρρικνωθεί και πολύ περισσότερο να εξαφανιστεί. Διότι τότε η ελληνική κοινωνία και δημοκρατία θα απολέσει έναν από τους σημαντικότερους θεσμούς πολιτισμού και πολυφωνίας.
Ως εκ τούτου θα πρέπει να υπάρξει ένα ειδικό πρόγραμμα άμεσης δανειοδότησης, το οποίο θα πρέπει να εξοφληθεί σε βάθος δεκαετίας με εγγυήσεις αποπληρωμής. Ένα τέτοιο πρόγραμμα θα μπορούσε να υλοποιηθεί από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, με ειδική ρύθμιση δεδομένου των περιορισμών, λαμβάνοντας υπόψη ότι το τραπεζιτικό σύστημα έχει σχεδόν κλείσει τη ροή παροχής δανείων.
Ταυτοχρόνως, θα πρέπει να υπάρξει μέριμνα για την έναρξη της διαφημιστικής προβολής του ΕΣΠΑ διαμέσου της ενεργοποίησης των κωδίκων τεχνικής υποστήριξης των επιχειρησιακών και περιφερειακών προγραμμάτων, τα οποία όμως δεν επιβαρύνουν το δημόσιο προϋπολογισμό. Οι επισημάνσεις που εδώ και χρόνια έχουν γίνει για τα προβλήματα που προκύπτουν από την κατανομή της διαφημιστικής προβολής, θα πρέπει να αντιμετωπιστούν δραστικά, έτσι ώστε να παύσει πλέον η πελατειακή και αδιαφανής διαχείριση του δημόσιου και κοινοτικού χρήματος.
Η αντιμετώπιση των διαφόρων μεσαζόντων, οι οποίοι ασκούν εκβιασμό στις μικρές εκδοτικές επιχειρήσεις του περιφερειακού Τύπου, πρέπει να σταματήσει οριστικά με βάση την ισχύουσα νομοθεσία και κυρίως διαμέσου ενός πρωτοκόλλου τιμής μεταξύ των διαφημιστικών εταιρειών και των ενώσεων του κλάδου.
Τα κεκτημένα των έμμεσων κρατικών ενισχύσεων θα πρέπει να διατηρηθούν και να επεκταθούν στη βάση της ισονομίας και της ίσης μεταχείρισης. Σε ορισμένες περιπτώσεις η κρατική αυτή παρέμβαση θετικού χαρακτήρα θα πρέπει να εξορθολογιστεί, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαίτερες γεωγραφικές και οικονομικές ιδιαιτερότητες που υπάρχουν στον ελλαδικό χώρο αλλά και τις τεχνολογικές εξελίξεις, οι οποίες σε ορισμένες περιπτώσεις μπορούν να βοηθήσουν πιο αποτελεσματικά, εξοικονομώντας ταυτοχρόνως πόρους, οι οποίοι θα μπορούσαν να αναδιανεμηθούν σε άλλες αναπτυξιακές πρωτοβουλίες του κλάδου.
Τέλος, η κατάργηση των τυποκτόνων νόμων είναι ένα ζήτημα υψηλής προτεραιότητας, το οποίο πρέπει άμεσα να επιλυθεί με την παράλληλη σύσταση ενός Εθνικού Συμβουλίου Τύπου και τον ορισμό του Συνηγόρου του Αναγνώστη, ενώ θα πρέπει να ενισχυθούν οι δομές κατάρτισης και επιμόρφωσης των επαγγελματιών του κλάδου ιδιαίτερα μετά τη δημιουργία του Ινστιτούτου Επαρχιακού Τύπου.
Χαιρετίζω τη συμπλήρωση των επτά χρόνων λειτουργίας της ημερήσιας εφημερίδας «Εμπρός» της Μυτιλήνης, σε ένα νησί με έντονες παραδόσεις στην έντυπη δημοσιογραφία, και πιστεύω ότι η παρουσία της εφημερίδας όχι μόνο συνέβαλε αλλά θα εξακολουθήσει να συμβάλλει στη διατήρηση των τοπικών πολιτισμικών ιδιαιτεροτήτων, στην τοπική οικονομική ανάπτυξη και κυρίως στην ελεύθερη διακίνηση ιδεών.

* Ο Αντώνης Σκαμνάκης είναι διευθυντής του Συνδέσμου Ημερησίων Περιφερειακών Εφημερίδων (ΣΗΠΕ), του οποίου μέλος είναι η εφημερίδα «Εμπρός», εκλεγμένος επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Δημοσιογραφίας και Μ.Μ.Ε. του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
http://www.emprosnet.gr/Opinions/articles/?EntityID=0b7de2dc-cfbe-4e6c-859e-bd03ee391c90